"همراه خان ظریفی " وزیر خارجه جمهوری تاجیکستان در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، به تشریح فراز و نشیب‌های 18 ساله استقلال کشورش در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاست خارجی پرداخت.
وی در مصاحبه خود نقش رسانه‌ها را در گسترش روابط دو کشور ایران و تاجیکستان و آشنا کردن مردم دو کشور به فرهنگ و آداب یکدیگر موثر خواند و گفت: بنده افتتاح نمایندگی خبرگزاری فارس متعلق به جمهوری اسلامی ایران را در پایتخت کشورم اقدام نیک و مثبت می‌دانم و این امید را دارم که حضور آن در تعمیق و گسترش روابط دوستانه و برادرانه تاجیکستان و ایران حتماً موثر خواهد بود.
وزیر خارجه تاجیکستان در بخش دیگری از مصاحبه خود ماهیت اصلی سیاست خارجی تاجیکستان را سیاستِ درهای باز چند وجهی، واقع بینی، توازن، عمل گرایی و تامین امنیت ملی معرفی کرد و گفت که حفظ منافع ملی و دولتی تاجیکستان از اهداف عمده دستگاه دیپلماسی این کشور است.
این مقام تاجیک گمانه‌زنی‌ها درباره به سردی گرویدن روابط روسیه و تاجیکستان را قبول نکرد و گفت: حقیقت این است که مناسبات تاجیکستان با روسیه رو به گسترش است و عملاً امروز تمامی زمینه‌های همکاری‌های موجود را فرا گرفته است.
وی در بخش دیگری از این مصاحبه همکاری‌های گسترده، روزافزون و چندجانبه جمهوری تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران را دلیل حسن تفاهم و برادری دو کشور برشمرد و اظهار داشت: همیشه حضور فعال ایران را در عرصه های توسعه همکاری‌های گسترده منطقه‌ای و بین المللی ضروری و مفید می دانیم و آماده‌ایم که در ارتقای مقام جمهوی اسلامی ایران در سازمان همکاری های شانگهای مساعدت فعال داشته باشیم.
همراه خان ظریفی در بخش دیگری از اظهارات خود پیامدهای منفی تروریسم بین‌المللی، افراط گرایی، جدایی طلبی، جنایات سازمان یافته، قاچاق مواد مخدر برای جامعه و دولت تاجیکستان را یک تهدید اساسی خواند و گفت که این عوامل باعث شده تا دوشنبه با اسقرار نیروهای محدود نظامی در قلمرو تاجیکستان موافقت کند.
متن کامل مصاحبه خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه با وزیر خارجه تاجیکستان را در زیر می‌خوانید:
فارس: آقای وزیر، با گذشت 18 سال از زمان کسب استقلال تاجیکستان چه محورهایی اصول سیاست خارجی کشور شما را تشکیل می دهد؟
ظریفی: جمهوری تاجیکستان از نخستین لحظات دستیابی به استقلال بر اساس اعلامیه استقلال کشور، جهت تحکیم پایه‌های استقلال سیاسی خود اصل برتری قانون، حمایت همه جانبه امنیت ملی کشور و در اولویت قرار داشتن منافع ملی در زمینه روابط با کشورهای مختلف دنیا و سازمان‌های بین‌المللی را از محورهای بنیادین سیاست داخلی و خارجی خود می‌داند.
وی افزود: طی فاصله‌ای که در تاجیکستان سپری شد، برخی دگرگونی‌های مهم و فراگیر به وقوع پیوست که با توجه به وضع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، کشور ما را با دولت‌هایی در یک ردیف قرار داد که در قانون اساسی خود هدف ایجاد دولت دمکراتیک را اعلام داشته و برای رسیدن به آن به طور پیوسته تلاش می کنند.
این مقام تاجیک با بیان اینکه اصول و محورهای اساسی سیاست خارجی جمهوری تاجیکستان در طول 18 سال گذشته در اعلامیه استقلال و قانون اساسی این کشور به صورت کامل منعکس شده است، تصریح کرد: ماهیت اصلی آن را سیاستِ درهای باز چند وجهی، واقع بینی، توازن، عمل گرایی و تامین امنیت ملی تشکیل داده و حفظ منافع ملی و دولتی تاجیکستان از اهداف عمده آن شناخته می شود.
همراه خان ظریفی گفت: با تغییر وضع ژئوپولتیکی در آسیای مرکزی و پیدا شدن بازیگران جدید در منطقه نقش و جایگاه تاجیکستان نیز به طور عمده اهمیت تازه‌ای یافت، تلاش های ما بیشتر به خاطر تامین امنیت، صلح و ثبات در منطقه و جهان صورت می‌گیرد.
وی تأکید کرد: سیاست خارجی تاجیکستان درعین حال تامین و تحکیم جایگاه شایسته و سزاوار دوشنبه در جامعه بین المللی، به وجود آوردن اقتصاد بازاری ثمر بخش و از این طریق حل و فصل مسائل اجتماعی، ایجاد نهادهای دموکراتیک جامعه مدنی، تامین امنیت ملی، تقویت روندهای همگرایی در منطقه را از اهداف اصلی خود می داند.
فارس: با اعلام سیاست درهای باز، برخی کارشناسان همواره از تمایل کشور شما به دوری از روسیه و حرکت به سمت انتخاب شرکای استراتژیک جدید صحبت می‌کنند، تا چه حد این ارزیابی ها با واقعیت مطابقت دارد؟
ظریفی: بنده ارزیابی‌ها و تفاسیری که روابط ما با روسیه را "در حال دورشدن " و یا "در حال به سردی گرویدن " عنوان می کنند، قبول ندارم، حقیقت این است که مناسبات تاجیکستان با روسیه رو به گسترش است و عملاً امروز تمامی زمینه های همکاری های موجود را فرا گرفته است.
وی افزود: ما در عرصه‌های سیاسی،اقتصادی، فرهنگی، علمی، آموزشی، امنیتی روابطِ بسیار نزدیکی داریم، پایگاه قوی حقوقی و قراردادی پشتوانه مناسب این همکاری ها می باشد.
وزیر خارجه تاجیکستان تصریح کرد: روابط و همکاری میان وزارت خانه‌ها، سازمان ها و موسسات جداگانه دو کشور نیز بسیار خوب است و در خیلی از مسائل و بویژه مبارزه علیه جنایات سازمان یافته، قاچاق مواد مخدر، مهاجرت کاری، آماده سازی متخصصین، نتایج قابل توجهی عاید شده است و هر دو طرف علاقه مندند تا توافقات حاصله به طور کامل اجرایی شوند.
این مقام تاجیک گفت: راه اندازی نیروگاه "سنگتوده -1 " در جنوب تاجیکستان و سایر طرح‌های مشترک از جمله مهمترین موارد بازگوکننده فضای مناسب همکاری ها ی دو کشور است، گذشته از این تاجیکستان و روسیه در چهارچوب سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای نیز همکاری‌های گسترده‌ای داشته و در بیشتر مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مواضع مشابه و نزدیکی دارند.
فارس: ایران در سیاست خارجی تاجیکستان چه جایگاهی دارد و چه دورنمایی برای گسترش روابط دو کشور قابل تصور است؟
ظریفی: دو کشور همزبان و هم فرهنگ تاجیکستان و ایران را اشتراکات تاریخی و سنن دیرین دوستی، برادری و همکاری های متقابلاً سودمند به هم پیوسته است، البته روابط دو جانبه جمهوری تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران به طور واقعی پس از استقلال تاجیکستان امکانپذیر گردید.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران یکی از نخستین کشورهایی بود که در سال1991استقلال ملی تاجیکستان را به رسمیت شناخت و در ژانویه سال 1992 سفارت خود را در دوشنبه افتتاح کرد و در جولای سال 1995 متقابلاً سفارت جمهوری تاجیکستان در تهران نیز دایر شد، روابط دیپلماتیک میان جمهوری تاجیکستان و جمهوری اسلامی ایران در سطح بالایی قرار دارد، سفرهای رسمی متعدد سران دو کشور از سال 1992 به این طرف موجب تحکیم همکاری‌های چند جانبه شده است.
این مقام تاجیک تأکید کرد: در این مدت بیش از 80 سند مهم میان دولت‌های تاجیکستان و ایران به امضا رسیده که دورنمای روابط دو کشور دوست و هم زبان را تعیین می کند، همکاری‌های گسترده، روزافزون و چندجانبه جمهوری تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران دلیل حسن تفاهم و برادری ماست، ما از سطح بالا و محتوای غنی روابط دوستانه و همکاری ها در بخش های گوناگون متقابلا سودمند کشورهایمان اظهار رضایت می کنیم.
ظریفی گفت: رایزنی های سیاسی میان دو دولت بطور مرتب برگزار شده و دارای محتوای عمیق است که ما آن را وسیله مهم توسعه و رشد روابط دوستانه و همکاری های متقابل سودمند مان ارزیابی می‌کنیم، این همکاری های چندجانبه ما جوابگوی منافع ملی و بلند مدت دو کشور است.
به گفته وی تاجیکستان علاقمند به گسترش روابط بر اساس منافع دو جانبه و در چهارچوب سازمان کنفرانس اسلامی، سازمان همکاری های اقتصادی اکو و سازمان همکاری های شانگهای است و بر همین اساس همیشه حضور فعال ایران را در عرصه های توسعه همکاری‌های گسترده منطقه‌ای و بین المللی را ضروری و مفید می دانیم.
وزیر خارجه تاجیکستان به صراحت تأکید کرد: تاجیکستان آماده است که در ارتقاء مقام جمهوی اسلامی ایران در سازمان همکاری های شانگهای مساعدت فعال داشته باشد، اکنون همکاری های اقتصادی تاجیکستان و ایران در سطح مناسب قرار دارد و زمینه استراتژی این همکاری ها البته انرژی به شمار می رود از این نظر ما از آمادگی طرف ایرانی جهت کاهش زمان ساخت نیروگاه "سنگتوده -2 " در جنوب تاجیکستان استقبال می نمایم، فراتر از این ما خوشحالیم که طرف ایرانی آمادگی خود جهت ساخت نیروگاه "شورآب " بر روی رودخانه "وخش " را نیز اعلام داشته است.
وی افزود: به نظر ما، روند تهیه طرح توجیه فنی و اقتصادی ساخت نیروگاه "شورآب "، احداث خط انتقال برق با ولتاژ زیاد بین تاجیکستان، افغانستان و ایران، ایجاد کارخانه‌های مشترک تولید خطوط انتقال برق، لامپ‌های کم مصرف، خطوط فشار قوی و ترانسفورماتورهای قوی بدون توجیه طولانی شده است، اطمینان داریم که در آینده نزدیک شاهد تسریع روند در این عرصه ها برای روابطمان خواهیم بود، همچنین ما تهیه بدون تاخیر مکانیسم تامین مالی اجرای امور طرح ساخت تونل "چارمغزک " در چهارچوب گروه مشترک کاری دو کشوررا لازم می دانیم.
این مقام تاجیک در ادامه یادآور شد: همکاری های سودمند اقتصادی در بخش های دیگر نیز بخصوص در عرصه صنایع تولید آلومینیوم، احداث کارخانه تولید سیمان، کارخانه تولید مواد شیمی، خط انتقال برق میان تاجیکستان - افغانستان - ایران، تولید لامپ، تبدیل پشم و پوست با ایجاد شرکت های مشترک، راه اندازی خواهد شد، ما از سطح همکاری‌های دو جانبه در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی و همچنین گرامی داشت میراث تاریخی، فرهنگی و ادبی مشترکمان اظهار رضایت می کنیم.
وزیرخارجه تاجیکستان همچنین ابراز عقیده کرد که برنامه های سال بزرگداشت آدم الشعرا استاد "ابوعبدالله رودکی "، شاعر عالمگیر پارسی در "پنجرود "، "دوشنبه "، "توس " و "تهران " در سطح بسیار خوب برگزار شد که دلیل بارز پویایی روابط فرهنگی ماست، باید تاکید کنم که ما از ظرفیت و امکانات فراوانی برخورداریم تا بتوانیم زمینه های جدید همکاری های سودبخش در عرصه های مختلف را فراهم کنیم، این چیزی است که دورنمای روابط دوستانه و برادرانه دو کشور دقیقا آن را تقاضا دارد.
فارس: با توجه به تجربه تاحدی ناکام برخی از کشورهای منطقه که حضور نظامیان خارجی را یکی از ضرورت‌های عملی سیاست چندجانبه می دانستند، دوشنبه چه تدابیری را در نظر گرفته تا احتمال تکرار آن از بین برود؟
ظریفی: سیاست خارجی جمهوری تاجیکستان در مسیر تقویت همکاری‌های متقابل سودمند در سطوح و ابعاد مختلف از دیدگاه سیاست خارجی چند بعدی با گسترش بیشتر همکاری با کشورهای مختلف شرق و غرب و جهان اسلام ادامه دارد، قطع نظر از پیامدهای روند جهانی شدن و مشکلات بحران مالی جهانی سمت ها و اولویت های سیاست خارجی تاجیکستان بدون تغییر باقی خواهد ماند.
وی افزود: خطرات و پیامدهای منفی پدیده‌های نامطلوب جهانی نظیر تروریسم بین‌المللی، افراط گرایی، جدایی طلبی، جنایات سازمان یافته، قاچاق مواد مخدر هنوز هم برای جامعه و دولت تاجیکستان از تهدیدات اساسی بوده و کشور ما را به همکاری موثر و مشترک با جامعه بین المللی در مبارزه با این پدیده های نامطلوب وادار می سازد.
این مقام تاجیک تصریح کرد: منظور از همکاری‌های تاجیکستان با ائتلاف بین‌المللی در بحث افغانستان، استقرار نیروهای محدود نظامی آن در قلمرو تاجیکستان و رضایت کشور ما جهت انتقال مواد غیر نظامی برای نیروهای ناتو از طریق تاجیکستان جهت تامین امنیت در مرزهای جنوبی کشورمان و منطقه بوده و بیانگر پایبندی تاجیکستان به مبارزه علیه تروریسم است و به هیچ وجه اهداف سیاسی و یا تجاری را دنبال نمی‌کند.
وی ادامه داد: همزمان نقش پایگاه نظامی روسیه نیز که در راستای برنامه تامین امنیت منطقه آسیای مرکزی در چهارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی تعریف شده است، در جهت منافع تاجیکستان و کشورهای منطقه به عنوان عامل جلوگیری از تهدیدات مرتبط با اوضاع نا آرام افغانستان است، در پرتو وقایع اخیر در منطقه آسیای مرکزی بار دیگر این نکته ثابت می شود که در جهان معاصر پیروی از اصل واقع بینی و عمل گرایی برای هر دولت ملی بی نهایت مهم بوده و در روابط خارجی تنها تکیه بر یک قطب سیاسی چندان دوربینانه نبوده و می تواند کشور را با وضع بحرانی مواجه کند.
ظریفی گفت: از این رو تاجیکستان در آینده نیز همکاری‌های سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای منطقه، همسایه های دور و نزدیک و فدراسیون روسیه، چین، کشورهای آسیای مرکزی و جامعه کشورهای همسود را در سطوح مختلف توسعه خواهد داد، روابط دو جانبه سودمند با اتحادیه اروپا، گسترش ارتباطات و تحکیم هر چه بیشتر همکاری‌های سودمند اقتصادی با ایالات متحده آمریکا هم از اولویت‌های سیاست خارجی تاجیکستان خواهد بود.
وزیر خارجه تاجیکستان تأکید کرد: تاجیکستان همیشه به جانبداری از تحکیم فعالیت های سازمان ملل متحد جهت تامین صلح و امنیت بین المللی و حل مشکلات عمومی بشری، توسعه مناسبات چند جانبه با سازمان همکاری های شانگهای، سازمان پیمان امنیت جمعی و دیگر سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با در نظرداشتن منافع ملی خود پایبند خواهد ماند، رشد و توسعه روابط گوناگون با کشورهای همزبان و هم فرهنگ جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان همانا در مرکز توجه مقامات سیاسی تاجیکستان خواهد بود.
وی افزود: جمهوری تاجیکستان تناسب و توازن عاقلانه و آینده نگرانه سیاست خارجی کشور را همیشه مد نظر داشته و به تطبیق موفق منافع ملی و دولتی خود جهت تامین رشد ثابت اقتصاد ملی، بالا بردن سطح زندگی مردم کشور اقدام می نماید، از سوی دیگر، محدود کردن امکانات همکاری با نظر داشت بحران اقتصادی از درست بودن سیاست خارجی فراگیر و چند جانبه گواهی می‌دهد، بنابراین روند توسعه مناسبات تاجیکستان با سایر کشورهای جدید کوچک و بزرگ با هدف تامین منافع ملی تاجیکستان حفظ خواهد شد.
فارس: ایران، تاجیکستان و برخی از کشورهای همسایه افغانستان از نا امنی و مشکلات موجود در این کشور بیشترین خسارات را دیده‌اند. جدا از بحث تهدیداتی که از افغانستان ناشی می شود، درگیر شدن دو کشور به مسائل مبارزه با قاچاق مواد مخدر موضوعی است که وقت، نیرو و توان زیاد مسئولین و نهادهای دو کشور را به خود مشغول داشته است، به نظر می رسد که فرصت آن فراهم شده تا ایران و تاجیکستان به دلیل مشترکات فراوان فرهنگی، دینی و زبانی با افغانستان، نقش فعال‌تری را به دوش خود بگیرند. نظر شما چیست؟
ظریفی: در 26 جولای سال 2006 میان دولت های جمهوری تاجیکستان، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان جهت همکاری در عرصه مبارزه با قاچاق مواد مخدر، یادداشت تفاهمی به امضا رسید که در چهارچوب آن طرف ها این همکاری‌ها را انجام می‌دهند: تبادل اطلاعات در زمینه های مبارزه با معاملات غیرقانونی مواد مخدر، برگزاری اقدامات عملیاتی و اکتشافی، تبادل تجربه کاری، تبادل اسناد حقوقی، آمادگی و ارتقاء سطح تخصصی کادرها، انجام پژوهش های علمی مشترک و مبارزه با کشت و تبدیل مواد مخدر.
وی افزود: بازسازی اقتصادی افغانستان موجب کاهش انتقال مواد مخدر به کشورهای همسایه خواهد شد، از نگاه کشور ما که در تهدید اجتماعی و اقتصادی جامعه، عامل نسبتاً موثری شناخته می‌شود، خاتمه بخشیدن به کشت و پرورش خشخاش تهیه و اجرایی کردن برنامه‌های کشت محصولات کشاورزی جایگزین عامل مهم خواهد بود.
به گفته این مقام تاجیک، باید اقداماتی که در زمینه برقراری صلح، ثبات و تامین توسعه افغانستان عملی می‌شود فراگیر باشد و پیش از همه به مردم این سرزمین ستمدیده امکان و انتخاب جدیدی بدهد، تلاش های مشترک تاجیکستان و ایران جهت همکاری با دولت افغانستان برخاسته از فهم و درک این مهم است.
وزیرخارجه تاجیکستان توافقات حاصل شده در زمینه ساخت چندین جاده و راه آهن، خطوط انتقال برق، توسعه بخش انرژی تاجیکستان به منظور کمک به اقتصاد افغانستان را مقدمه‌ای برای ایجاد تحول در زندگی مردم این کشور همسایه خواند و اظهارداشت: تاجیکستان طی چند سال اخیر بر روی رودخانه مرزی "پنج " پل را احداث کرد که به صورت طبیعی برای رفت و آمد مردم و بهبود سطح زندگی آنها تاثیر جدی می گذارد، در پی راه اندازی پل "دوستی " حجم مبادله کالا میان تاجیکستان و افغانستان چند برابر افزایش یافت، گذشته از این مقامات عالی تاجیکستان در بیشتر دیدارها و مذاکرات خود با هیئت‌های خارجی و همچنین در چهارچوب نشست‌ها و همایش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به طور حتمی ضرورت حل و فصل مشکلات و معضلات افغانستان را در میان می‌گذارند.
فارس: آقای وزیر به عنوان سئوال پایانی، نظر شما درباره رسالت و نقش رسانه‌ها در تحکیم روابط دو کشور چیست؟
ظریفی: رسانه ها نه تنها در تحکیم روابط و همکاری ها، بلکه در معرفی و شناخت متقابل نیز نقش بسیار مهم و اساسی دارند، در کنار مقامات کشورهایمان و دست‌اندرکاران روابط دوجانبه، باید مردم تاجیکستان و ایران نیز از حال همدیگر با خبر باشند و آگاهی های خود را افزایش بدهند.
وزیرخارجه تاجیکستان تأکید کرد: تاجیکستان به پوشش رسانه ای روابط دوجانبه و گسترش همکاری های میان دوشنبه و تهران اهمیت بالایی قائل است، ما از آن ابراز رضایت و خوشحالی می‌کنیم که از نخستین روزهای استقلال تاجیکستان، تقریبا همزمان با نمایندگان دیپلماتیک ایران دفاتر خبرگزاری "ایرنا " و "صدا و سیمای " جمهوری اسلامی ایران نیز در دوشنبه شروع به فعالیت کردند و اکنون نمایندگی های رسانه ای ایران در کشور ما بیشتر و حضور آن ها فراگیر تر شده است.
ظریفی در پایان نظر خود را درباره افتتاح دفتر خبرگزاری فارس در تاجیکستان چنین بیان کرد: افتتاح نمایندگی خبرگزاری فارس جمهوری اسلامی ایران در پایتخت کشورم را اقدام نیک و مثبت می‌دانم و این امید را دارم که حضور آن در تعمیق و گسترش روابط دوستانه و برادرانه تاجیکستان و ایران حتماً موثر خواهد بود.
